Ostatnio w polityce zarówno wewnętrznej, jak i międzynarodowej dzieje się sporo. Obecnie mija kadencja Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara w Polsce, dlatego przygotowaliśmy z tej okazji kilka słów podsumowujących jego działalność, wskażemy obszary, które wymagają zaangażowania obywatelskiego, a także opiszemy pokrótce sytuację na Białorusi i wskażemy jakie konsekwencje powoduje ona dla Polski.
Zaczynając od Rzecznika Praw Obywatelskich należy stwierdzić, że pełni on ważną rolę w każdym demokratycznym kraju, przede wszystkim stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela, a także zapewnia efektywne stosowanie zasady równego traktowania. Do RPO można zwrócić się w sprawie naruszenia praw ze strony organów władzy państwowej, a wnioski są wolne od jakichkolwiek opłat.
Adam Bodnar stał na tym stanowisku od 2015 r. i właśnie mija jego pięcioletnia kadencja. Z wykształcenia jest prawnikiem i nauczycielem akademickim, posiada tytuł doktora habilitowanego nauk prawnych, związany był z Helsińską Fundacją Praw Człowieka i co było wyjątkowe w jego kadencji to to, że jest pierwszym RPO wskazanym przez organizacje pozarządowe.
W tygodniku Polityka znalazł się artykuł podsumowujący jego działalność. Prof. Bodnar mówił o tym, że rzeczywistość wciąż bardzo odbiega od ideału i jest mnóstwo zadań do zrobienia. W każdym państwie wciąż następują naruszenia, łamane są prawa człowieka w więzieniach, także prawa mniejszości, kiepska jest sytuacja osób bezdomnych, z niepełnosprawnościami, starszych, czy kobiet. Nie można także zapominać o powolnym działaniu sądów, przez co sprawy ciągną się latami. Młodzi ludzie, którzy chcą aktywnie działać na rzecz społeczeństwa powinni skupić się właśnie na tych obszarach, ponieważ są one zaniedbywane.
Co ważne, w związku z pandemią pojawiły się nowe zagrożenia dla praw i wolności, chodzi głównie o kary za brak maseczki, wymogi dotyczące kwarantanny, brak uwzględnienia przedsiębiorców w wersjach tarczy, sprawy wyborcze związane z pandemią, czy niemożność i zawirowania w związku z powrotem do kraju. Te obszary wymagają z kolei zajęcia się nimi przez RPO. Na przykładach tych widać kolejne skutki jakie niesie ze sobą pandemia koronawirusa.
Dlaczego w dzisiejszym świecie warto być aktywnym obywatelem? Przede wszystkim daje to spełnienie, świadomość, że to co robisz realnie zmienia sytuację osób w społeczeństwie, które potrzebują pomocy i niesie za sobą radość. Jest to zapewne ciężka praca, niemniej jednak korzyści są wymierne.
Zarówno państwo, jak i inne organizacje międzynarodowe, np. Unia Europejska wspierają takie postawy, ponieważ aktywne społeczeństwo obywatelskie jest ogromnie ważne. To, że ludzie manifestują, wyrażają swoje żądanie w stosunku do władzy, oznacza, że nie pozostają obojętni na to w jaki sposób władza funkcjonuje. Następuje kontrola społeczna dzięki czemu władza nie może czuć się nieskrępowana.
To co obecnie dzieje się na Białorusi, czyli fala protestów zaczęła się od zawirowań politycznych w związku z wyborami. Aleksander Łukaszenka najpierw rozpoczął eliminowanie głównych kontrkandydatów w wyborach, a potem przeprowadzono je w sposób niedemokratyczny. Liderka opozycji Swiatłana Cichanouska, która gościła w Polsce z wizytą na Uniwersytecie Warszawskim 9 września, dziękowała za solidarność Polski z Białorusią. Podczas przemówienia nakreśliła tło swojej obecnej sytuacji, a także opisała protest na Białorusi, który cieszy się dużym zainteresowaniem i zaangażowaniem kobiet, które zbierały podpisy i dzieliły ze Swiatłaną scenę. Ponadto w protestach ogromną rolę odgrywa Internet i nowoczesne technologie, dzięki czemu ludzie nie wierzą w propagandę, którą szerzy białoruska telewizja.
Ciekawe jest to, że ma miejsce odrodzenie świadomości demokratycznej Białorusinów, ponieważ cały naród, a nie tylko wybrana grupa, walczą o zmianę. Protesty nie tracą impetu, a białoruskie flagi są dumnie wywieszane na ulicach.
Sytuacja wpływa na bezpieczeństwo Polski – otóż od zmian, które przebiegają na Białorusi zależy to, czy Rosja zwiększy swoją obecność na tym terytorium, przy granicy z Polską, jak będzie wyglądało bezpieczeństwo energetyczne i ekologiczne tego kraju, a także jak będzie wyglądało życie kilkuset tysięcy Polaków na Białorusi.
Scenariuszy dla Białorusi jest wiele, nie wiadomo w którym kierunku potoczy się cała ta sprawa, ale jedno jest pewne. Biegu rzeczy, które ten protest zapoczątkował, nie można zatrzymać. Rozbudzone żądania w pełni demokratycznego kraju będą już na zawsze obecne w społeczeństwie Białorusinów, a my Polacy, jako ich sąsiedzi, powinniśmy odegrać aktywną rolę w tym wydarzeniu.
Katarzyna Imburska – jestem studentką III roku stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Jagiellońskim. Unia Europejska i współpraca państw w tej organizacji są tematem moich zainteresowań. Na portalu zajmuję się publikowaniem artykułów o możliwościach jakie daje UE w szczególności młodym ludziom. Prywatnie uwielbiam czytać książki, zwłaszcza literaturę piękną, a także wybierać się na wycieczki rowerowe i podziwiać piękno polskich krajobrazów.